Abstrakt:
Wydaje się, że wiele ludzkich zachowań można zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć przez odwołanie do przekonań i pragnień. Dlaczego Jan poszedł do lodówki? Ponieważ chciał zjeść kanapkę z serem (pragnienie) i uważał, że ser znajduje się w lodówce (przekonanie). Wśród analitycznych filozofów umysłu podobne rozumowania uchodzą za powszechne. Mało tego: pojęcia przekonania i pragnienia odgrywają według nich kluczową rolę w psychologii potocznej – teorii, którą wszyscy się posługujemy, aby zrozumieć siebie i innych. Skoro jednak psychologia potoczna jest teorią, to możliwe, że jest teorią błędną. Możliwe nawet, że jej podstawowe postulaty, w szczególności teza o istnieniu przekonań, są fałszywe. Jeżeli tak jest, to należałoby chyba powiedzieć, że moje „wyjaśnienie” zachowania Jana jest pseudowyjaśnieniem, a przekonania, ściśle rzecz biorąc, nie istnieją. Antyrealiści twierdzą, że właśnie taki pogląd powinniśmy przyjąć jako najlepiej uzasadniony: nauka obaliła wiele teorii potocznych, a pojęcie przekonania nie pasuje do naukowego obrazu świata, więcmoż na przewidywać, że dojrzała psychologia będzie wyjaśniać nasze zachowania zupełnie inaczej (i zarazem lepiej) niż psychologia potoczna. Antyrealizm wobec przekonań budzi jednak ogromny sprzeciw. Liczba i charakter zarzutów wymierzonych w to stanowisko, a także wysoka temperatura dyskusji, są moim zdaniem symptomatyczne. Ujawniają coś
ciekawego o głębszych założeniach sporu wokół realności przekonań: o postawach filozofów wobec nauki, wiedzy i zdrowego rozsądku.
Dr Witold M. Hensel pracuje jako adiunkt na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się filozofią nauki, zwłaszcza kognitywistyki. Interesują go zarówno klasyczne
zagadnienia filozofii nauki, takie jak spór realizm/antyrealizm czy zagadnienie redukcji interteoretycznej, jak i problemy związane z praktyką naukową – np. kryzys replikacyjny. Publikował m.in. w „Diametros”, „Filozofii Nauki”, „New Ideas in Psychology”, „Journal of Computational Neuroscience”, “European Journal for Philosophy of Science”, „Synthese”.
Zapraszamy do udziału w wykładzie i dyskusji!
W ramach naszego serwisu www stosujemy pliki cookies zapisywane na urządzeniu użytkownika w celu dostosowania zachowania serwisu do indywidualnych preferencji użytkownika oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących cookies w swojej przeglądarce internetowej. Więcej informacji można znaleźć w Polityce Prywatności Uniwersytetu w Białymstoku. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na używanie plików cookies, zgodnie z ustawieniami przeglądarki.
