Tablica ogłoszeń

Różnorodność i władza w XXI wieku (Diversity and Power  in the 21st Century)

Konferencja międzydziedzinowa
Wydarzenie promujące numer 2/2024 „Czasu Kultury” – Skale lokalności

Data: 13–14 września (piątek - sobota) 2024,
Miejsce: Galeria Arsenał w Białymstoku, ul. Mickiewicza 2, Białystok
wstęp wolny

Organizatorzy:
Michał Krzykawski (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Eliza Urwanowicz-Rojecka (Galeria Arsenał w Białymstoku)

Współorganizator:

Wydział Filozofii i Kognitywistyki

W 2009 roku granicę integralności biosfery uznano za jedną z dziewięciu granic planetarnych, które należy chronić z myślą o podtrzymaniu kondycji planety jako miejsca możliwego do zamieszkiwania przez ludzkość (Rockström i in. 2009). W 2023 roku stwierdzono przekroczenie sześciu z nich, w tym granicę integralności biosfery (Richardson i in. 2023). Jednakże doświadczana przez nas w XXI wieku utrata różnorodności nie ogranicza się do bioróżnorodności ziemskiej. Jeśli wierzyć francuskiemu filozofowi Bernardowi Stieglerowi, podobne zmiany dotyczą tego, co określa on mianem nooróżnorodności^[1] (przedrostek noo- ma korzenie w grece: słowo nous jest zwyczajowo tłumaczone jako intelekt).

Najkrócej rzecz ujmując, nooróżnorodność obejmuje różnorodność form wiedzy, od wiedzy naukowej po wiedzę codzienną oraz różne sposoby życia i działania, umożliwiające zachowanie różnorodności społecznej i kulturowej. Bioróżnorodność i nooróżnorodność – wzajemnie powiązane – tworzą środowisko, w którym żyjemy. Według Stieglera ludzie są w stanie dbać o bioróżnorodność i realizować swój potencjał noetyczny (intelektualny i zmysłowy) pod warunkiem działania na rzecz nooróżnorodności (2020).

Dorzucając własny głos w dyskusji, chiński filozof Yuk Hui mówi natomiast o technoróżnorodności. O ile Stiegler argumentuje, że nooróżnorodność ma znaczenie kluczowe jako czynnik zapobiegający unicestwieniu biosfery przez technosferę (2020), o tyle Hui kładzie nacisk na powiązanie między wiedzą, techniką i kulturą. Jego zdaniem w technoróżnorodności (jako pojęciu odsyłającym do sposobów rozumienia i konstruowania technologii w różnych kulturach) można dostrzec możliwość ucieczki z potrzasku ujednolicenia technokulturowego (2023).

Zarówno nooróżnorodność, jak i technoróżnorodność zachęcają do refleksji nad możliwościami odwrócenia wzajemnie powiązanych procesów kulturowej uniformizacji, technologicznej globalizacji i całościowej automatyzacji. Podtrzymywanie nooróżnorodności i technoróżnorodności jest konieczne nie tylko ze względu na konieczność zachowania kulturowej pamięci przeszłości. Chodzi przede wszystkim o znalezienie nowych idei i nowych perspektyw na przyszłość życia na skomputeryzowanej Ziemi, bez ulegania technologicznemu optymizmowi i kulturowemu pesymizmowi.

Jednak każdy program naukowy i kulturowy, który chce sprzyjać podtrzymywaniu różnorodności, musi stawić czoła nowo powstałemu problemowi władzy w zakresie, w jakim jest ona odtąd silnie powiązana z mocą obliczeniową maszyn. Jaki będzie obraz władzy jutra – kto (co?) będzie ją sprawował? Czy jesteśmy wystarczająco silni, by wzmocnić różnorodność poprzez ponadlokalne sojusze? Czy będziemy w stanie, jako szersze społeczności, przeciwstawić się tej nowej władzy-mocy zrodzonej z wielkoskalowej sztucznej inteligencji i splecionej z dawnymi formami władzy techno-ekonomicznej, politycznej, militarnej? Co będzie oznaczać różnica pomiędzy rządzeniem a sterowaniem w tym staro-nowym kontekście,  w którym autonomia zlewa się z automatyzacją wskutek szybkiego rozwoju techniki głębokiego uczenia się i jej zastosowań przemysłowych? Czy możemy marzyć o polityce automatyzacji wzmacniającej naszą autonomię jako podmiotów, społeczności lokalnych i ich środowisk bytowych?

Zapraszamy do dyskusji na powyższe tematy, uwzględniającej zróżnicowanie perspektyw kulturowych i epistemologii o orientacji humanistycznej.

^[1] Terminem tym jako pierwszy posłużył się Gerald Moore (2018).


HARMONOGRAM KONFERENCJI

13 września (piątek)

16:00–17:00
miejsce: Galeria Arsenał elektrownia, ul.Elektryczna 13 (wejście od ul.Świętojańskiej), Białystok
Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Horyzonty po wzroście” (w języku angielskim)
Michał Krzykawski

17:30–18:30
miejsce: Galeria Arsenał w Białymstoku, ul.Adama Mickiewicza 2, Białystok
Keynote Speaker
Stuck on the Platform: From Critiques to Alternatives / Utknięcie na platformach. Od krytyki do propozycji alternatywnych
Geert Lovink (The Institute of Network Cultures at the Amsterdam University of Applied Sciences)

14 września (sobota)
miejsce: Galeria Arsenał w Białymstoku, ul.Adama Mickiewicza 2, Białystok

9:00–11:30
Nowe protokoły na rzecz nowego internetu. Warsztat
Kuba Kulesza, Agnieszka Zgud (Fundacja Grupa Robocza)
obowiązują zapisy, więcej informacji wkrótce!

11:30–12:00
Przerwa kawowa

12:00–13:00
PAMIĘCI PRZYSZŁOŚCI. AMERYKA POŁUDNIOWA, EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA*

• Techno-spiritual Futures, Territories to Believe in the Future /Technoduchowe przyszłości, terytoria wiary w przyszłość
  Pedro José Cagigal Guayasamín (Universidad de las Artes, Guayaquil)
• Gdy Europa Wschodnia spotyka latynoamerykański dekolonializm. Wywrotowa przeszłość Europy Wschodniej i jej znaczenie dla współczesnych zmagań dekolonialnych
  Jakub Barszczewski (Uniwersytet w Białymstoku)

13:00–14:00
Przerwa obiadowa

14:00–15:00
DOŚWIADCZENIA USYTUOWANE*

• Notes on Cosmotechniques in Contemporary Art from Ecuador /O kosmotechnikach we współczesnej sztuce z Ekwadoru
  Gabriela Rivadeneira Crespo (Universidad de las Artes, Guayaquil)
• Doświadczenie kultury podczas wojny
  Anna Łazar (kuratorka programu ukraińskiego i programu międzynarodowej współ-pracy artystycznej Wolne Słowo w ramach projektu Gdańsk Miasto Literatury)

15:00–15:15
Przerwa kawowa

15:15–17:15
TECHNOPOETYKA*

• Techniki, rośliny, miejsca
  Anna Cieplak (Fundacja Pracownia Współtwórcza), Katarzyna Janota (Fundacja Grupa Robocza), Diana Lelonek (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Joanna Soćko (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
• Czy żona górnika może przemówić?
  Monika Glosowitz (Uniwersytet Śląski w Katowicach)

17:15–17:30
Przerwa kawowa

17:30–19:00
ŻYCIE UMYSŁU PO AUTOMATYZACJI*

• Blockchain – mechanizacja zaufania?
  Andrzej Leder (Polska Akademia Nauk)
• Automaton i nieskończoność. Kapitalizm, śmierć Słońca i dwie formy pragnienia
  Bartosz Kuźniarz (Uniwersytet w Białymstoku)
• Dialektyka artefaktualizacji. Czy umysł potrzebuje ciała i natury?
  Natalia Juchniewicz (Uniwersytet Warszawski)
• Automatyzacja języka i nowa rysa metaboliczna
  Michał Krzykawski (Uniwersytet Śląski w Katowicach)

*panel transmitowany online na profilu Facebook Galerii Arsenał w Białymstoku

Wydarzenie odbywa się w ramach cyklu Galerii Arsenał w Białymstoku „Miasto – przestrzeń – społeczność”.

Projekt otrzymał finansowanie ze środków programu ramowego Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020 na podstawie umowy o udzielenie dotacji nr 101007915 w ramach działania Maria Skłodowska-Curie.

Projekt współfinansowany ze środków programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. “Projekty Międzynarodowe Współfinansowane” w latach 2021-2025; umowa nr 5196/H2020/2021/2.